Perbandingan Bentuk Puisi - Cara Menjawab

Puisi A

Bangsanya Ajam baginda itu,
Kerajaan besar bukan suatu,
Takluk banyak sudah tertentu,
Menghantar ufti sekalian ke situ.

Banyaknya tidak menderita,
Berlimpah sampai ke tepi kota,
Bahana gemuruh gegak gempita,
Menghadap baginda di atas takhta.

Puisi B

Apabila terpelihara mata,
Sedikit cita-cita.

Apabila terpelihara kuping,
Khabar yang jahat tidaklah damping.

Apabila perut terlalu penuh,
Keluarlah fiil yang tidak senonoh.

Hendaklah peliharakan kaki,
Daripada jalan membawa rugi.


a) Apakah jenis Puisi A dan Puisi B?
b) Bandingkan bentuk Puisi A dan Puisi B.

a) Puisi A ialah syair. Puisi B ialah gurindam.

Nota Panduan - Perkara yang boleh dibandingkan:
1. Bilangan rangkap. 
2. Bilangan baris serangkap 
3. Bilangan perkataan sebaris
4. Bilangan suku kata sebaris
5. Rima akhir
6. Ciri baris 
7. Bentuk

b) Bilangan rangkap. Puisi A dan Puisi B mempunyai jumlah rangkap yang tidak sama. Puisi A mempunyai dua rangkap manakala Puisi B mempunyai empat rangkap.

Bilangan baris serangkap. Puisi A dan Puisi B mempunyai bilangan baris serangkap yang tidak sama. Puisi A mempunyai empat baris serangkap manakala Puisi B mempunyai dua baris serangkap.

Bilangan perkataan sebaris. Puisi A dan Puisi B mempunyai bilangan perkataan sebaris yang tidak sama. Puisi A mempunyai dua hingga empat patah perkataan sebaris manakala Puisi B mempunyai dua hingga lima patah perkataan sebaris.

Bilangan suku kata sebaris. Puisi A dan Puisi B mempunyai bilangan suku kata sebaris yang tidak sama. Puisi A mempunyai sembilan hingga dua belas suku kata sebaris. Manakala Puisi B mempunyai tujuh hingga dua belas suku kata sebaris.

Rima akhir. Puisi A dan Puisi B mempunyai rima akhir yang tidak sama. Rima akhir Puisi A ialah aaaa. Manakala rima akhir Puisi B ialah aa.

Ciri baris. Baris dalam Puisi A ialah semua baris adalah  maksud. Manakala Puisi B adalah baris pertama ialah syarat baris kedua ialah jawab.

Bentuk. Puisi A dan Puisi B kedua-duanya berbentuk terikat. Puisi A mempunyai 4 baris serangkap manakala Puisi B mempunyai 2 baris serangkap.
Atau : 
Bentuk. Puisi A dan Puisi B kedua-duanya berbentuk terikat. Puisi A dan Puisi B mempunyai rima akhir yang sama. Puisi A mempunyai rima akhir aaaa manakala Puisi B mempunyai rima akhir aa.

Gurindam Fasal Dua Belas (Fasal Ketiga dan Fasal Kelima)

Fasal Ketiga :

Apabila terpelihara mata,
Sedikit cita-cita.

Apabila terpelihara kuping,
Khabar yang jahat tidaklah damping.

Bersungguh-sungguh engkau memeliharakan tangan,
Daripada segala berat dan ringan. 

Apabila perut terlalu penuh,
Keluarlah fiil yang tidak senonoh. 

Hendaklah peliharakan kaki,
Daripada jalan membawa rugi.

Rangkap 1 Jika kita menjaga pandangan, kuranglah keinginan untuk mengharapkan/menginginkan sesuatu.
Rangkap 2 Jika kita menjaga pendengaran, kita dapat mengelak daripada mendengar umpatan, kejian atau cerita yang buruk.
Rangkap 3 Setiap orang perlu menggunakan kekuatan tangannya untuk rajin bekerja dan tidak cepat/mudah memukul orang.
Rangkap 4 Jika seseorang makan dengan sangat kenyang, ia akan mendorong seseorang menunjukkan perangai yang kurang sopan/kurang senonoh.
Rangkap 5 Setiap orang perlu menjaga kakinya supaya tidak pergi ke tempat yang melalaikan atau merosakkan diri. 

Fasal Kelima :

Jika hendak mengenal orang yang berbangsa,
Lihat kepada budi bahasa.

Jika hendak mengenal orang yang berbahagia, 
Sangat memeliharakan yang sia-sia.

Jika hendak mengenal orang yang mulia,
Lihatlah kepada kelakuan ia.

Jika hendak mengenal orang yang berakal,
Di dalam dunia mengambil bekal.

Jika hendak mengenal orang yang baik perangai,
Lihat pada ketika bercampur dengan orang ramai.

Rangkap 1 Seseorang yang berakhlak/beradab dapat dilihat daripada budi bahasa atau kesopanannya.
Rangkap 2 Seseorang yang sejahtera/bahagia dapat dilihat daripada sifatnya mengelak melakukan perkara yang tidak bermanfaat.

Rangkap 3 Seseorang yang berhemah tinggi/mulia dapat dilihat daripada tingkah lakunya.
Rangkap 4 Seseorang yang bijaksana dapat dilihat daripada sikapnya mengumpul amal selama berada di dunia.
Rangkap 5 Seseorang yang bersahsiah tinggi/berperangai baik dapat dilihat daripada tingkah lakunya semasa bergaul dengan masyarakat.

Huraikan bentuk gurindam/puisi.

Puisi ini berangkap. Puisi ini terdiri daripada 10 rangkap. 

Bilangan baris dalam setiap rangkap adalah sama. Terdapat 2 baris serangkap. 

Jumlah patah perkataan dalam setiap baris adalah tidak sama. Terdapat 2 hingga 7 patah perkataan setiap baris. 

Jumlah suku kata setiap baris tidak sama. Terdapat 7 hingga 16 suku kata setiap baris. 

Baris pertama ialah syarat dan baris kedua ialah jawab.
      Jika hendak mengenal orang yang berbangsa,
      Lihat kepada budi bahasa.

Rima akhir puisi adalah sama iaitu aa.

Puisi ini tersebut berbentuk terikat. Hal ini kerana rima akhir puisi adalah sama iaitu aa. 

Huraikan pengajaran/mesej gurindam.

Kita hendaklah menjaga pandangan daripada melihat perkara yang dilarang.
       Apabila tepelihara mata,
       Sedikit cita-cita.

Kita hendaklah mengelakkan diri daripada mendengar umpatan, hasutan dan kejian terhadap orang lain.

         Apabila terpelihara kuping,
         Khabar yang jahat tidaklah damping.

Kita janganlah makan terlalu kenyang kerana kita akan terdorong berperangai kurang senonoh.            

         Apabila perut terlalu penuh,
        Keluarlah fiil yang tidak senonoh.

Kita janganlah pergi ke tempat yang kurang elok dan melalaikan.

       Hendaklah peliharakan kaki,

       Daripada jalan membawa rugi.

Kita janganlah malas bekerja menggunakan tangan kita /Kita janganlah mudah terdorong untuk memukul orang.

       Bersungguh-sungguh engkau memeliharakan tangan,

       Daripada segala berat dan ringan.

Terangkan nilai kemanusiaan/nilai murni gurindam.

Nilai kegigihan. Contoh :

     Bersungguh-sungguh engkau memeliharakan tangan,

     Daripada segala berat dan ringan.

Nilai kesopanan. Contoh :

    Jika hendak mengenal orang yang berbangsa,
    Lihat kepada budi bahasa.

Nilai rasional. Contoh:

     Jika hendak mengenal orang yang berbahagia,

     Sangat memeliharakan yang sia-sia.

     

Nilai kebijaksanaan.  Contoh: 

        Jika hendak mengenal orang yang berakal,

        Di dalam dunia mengambil bekal.

Huraikan tema gurindam. 

Tema gurindam ialah amalan dan tingkah laku yang baik/berfaedah dalam kehidupan. 

Contoh :
     Jika hendak mengenal orang yang berakal, 

     Di dalam dunia mengambil bekal.

Huraikan gaya bahasa.

Terdapat asonansi a. Contohnya, Apabila terpelihara mata.

Terdapat aliterasi r. Contohnya, Daripada segala berat dan ringan.

Terdapat repitisi frasa. Contohnya, Jika hendak mengenal.
Terdapat inversi. Contohnya, Di dalam dunia mengambil bekal.

Seloka Boros dan Jimat

 

  Katakanlah kau ada …
          Emas bertimbun,
          Ataupun beras berguni, berkampit, berkarung,
          Wang penuh di gudang, padat di kantung.

          Tetapi jika ditabur habur, diborosi,
          Semuanya segera juga akan habis pergi.

          Walaupun beras, tak terbilang ulasnya, 
          Akan timpas juga, tak tinggal sebiji.

          Begitulah tetap akan akibatnya, 
          Kalau bersifat boros dan habur;
          Jimat cermat sahaja akan ubatnya,
          Jika tak mahu harta terkubur.

           Bidal Melayu sedia berkata :
          “Nak kaya berdikit-dikit,
           Nak ramai bertabur urai”;
          Masa mewah ramai, sudah papa keseorangan.

         

Rangkap 1 Sekiranya pembaca mempunyai kekayaan iaitu banyak emas, banyak beras dan banyak wang

Rangkap 2 Semua harta akan habis jika digunakan secara boros

Rangkap 3 Makanan seperti beras yang banyak juga akan habis jika digunakan secara boros

Rangkap 4 Itulah kesan terhadap sikap boros dan suka membazir. Sikap berjimat cermat sahaja caranya sekiranya tidak mahu harta habis/kehabisan harta

Rangkap 5 Perumpamaan Melayu ada menyatakan, berbelanja secara berhemah dan berjimat cermat adalah cara untuk menjadi kaya manakala suka berbelanja kawan adalah cara mendapatkan kawan yang banyak. Tetapi, semasa kaya, kita akan ada banyak kawan tetapi apabila terlalu miskin, kita akan tinggal sendirian.

 
a) Analisis bentuk puisi/Huraikan ciri seloka di atas.

Puisi ini berangkap. Puisi ini mengandungi 5 rangkap. Bilangan baris dalam setiap rangkap adalah tidak sama. Terdapat 2 hingga 4 baris serangkap. Jumlah patah perkataan dalam setiap baris adalah tidak sama. Terdapat 2 hingga 7 patah perkataan setiap baris. Bilangan suku kata setiap baris tidak sama. Terdapat 5 hingga 15 suku kata setiap baris. Rima akhir puisi adalah bebas iaitu abcc/aa/ab/abab/abcd.  Kesimpulannya, puisi tersebut berbentuk bebas kerana rima akhir bebas iaitu abcc/aa/ab/abab/abcd.

c) Huraikan pengajaran/mesej.

Kita hendaklah mengamalkan sikap berjimat-cermat. Cth: Jimat cermat sahaja akan ubatnya/Jika tak mahu harta terkubur.
Kita janganlah suka membazir harta benda dan wang. Cth:Tetapi jika ditabur habur, diborosi/Semuanya segera juga akan habis pergi.
Kita janganlah suka berbelanja secara melampau untuk mendapatkan ramai kawan. Cth: Nak ramai bertabur urai/Masa mewah ramai, sudah papa keseorangan.
Kita hendaklah berbelanja secara berhemah. Cth : nak kaya, berdikit-dikit.

d) Terangkan nilai kemanusiaan/murni.

Nilai jimat-cermat. Cth: Jimat cermat sahaja akan ubatnya. Nilai kesederhanaan. Cth: Tetapi jika ditabur habur, diborosi/Semuanya segera juga akan habis pergi. Nilai rasional. Begitulah tetap akan akibatnya/kalau bersifat boros dan habur. Nilai keinsafan. Cth: Masa mewah ramai, sudah papa keseorangan.

e) Huraikan tema dan persoalan.

Tema – Kepentingan sikap berjimat-cermat dalam kehidupan. Cth: Jimat cermat sahaja akan ubatnya/jika tak mahu harta terkubur. Persoalan – Kesan/akibat sikap suka membazir.  Cth: Begitulah tetap akan akibatnya/Kalau bersifat boros dan habur. Sikap manusia yang berkawan hanya apabila berharta. Cth: Masa mewah ramai, sudah papa keseorangan.

f) Sikap penulis.

Penulis bersikap sinis/menyindir. Penulis menyindir golongan yg bersikap boros. Cth: Tetapi jika ditabur habur, diborosi/Semuanya segera juga akan habis pergi.
Penulis berasa kecewa. Penulis kecewa dgn golongan manusia yg suka membazir. Cth : Begitulah tetap akan akibatnya/Kalau bersifat boros dan habur.
Penulis bersikap yakin. Penulis yakin bahawa seseorang boleh menjadi kaya jika berbelanja secara berhemah. Cth:  Bidal Melayu sedia berkata/Nak kaya berdikit-dikit.
Penulis berasa insaf. Penulis insaf bahawa sikap berjimat cermat perlu diamalkan bagi mengelakkan harta habis. Cth : Jimat cermat sahaja akan ubatnya/Jika tak mahu harta terkubur.      

g) Bagaimana mengenali seloka kerana bentuknya bebas?

Isi seloka mengandungi unsur lucu, sindiran dan ejekan. Contohnya, Seloka Pak Kaduk dan Seloka Boros dan Jimat.